Тос тосолгоо

 

Төрөл бүрийн хөдөлгүүрийн тос

Машинд олон зуун хөдөлгөөнт эд анги байдаг нь инженерийн гайхамшиг юм. Хөдөлгүүрт хүртэл тахир гол, тэнхлэг, бүлүүр гэх мэт янз бүрийн хөдөлгөөнт хэсгүүд байдаг. Эдгээр хэсгүүд нь үрэлт болон дулааны нөлөөгөөр элэгдэж байдаг. Энэ элэгдэлийг багасгахын тулд хөдөлгүүрийн тосыг ашигладаг.

 

Хөдөлгүүр буюу моторын тосыг анх 1866 онд Доктор Эллис хөдөлгүүр нь дэлхий дахинд хувьсгал хийж эхэлсэн тэр үед зохион бүтээжээ. 

ХӨДӨЛГҮҮРИЙН ТОС, ТҮҮНИЙ ХЭРЭГЦЭЭ

Тосолгоо

Хөдөлгүүр эсвэл моторын тосны хамгийн түгээмэл бөгөөд анхаарал татахуйц шинж чанар нь эд зүйлсийг тослох явдал юм. Цилиндр доторх поршенууд металл дээгүүр гулсаж, тосолгооны давхарга нь элэгдэл, үрэлтийг бууруулж, улмаар дулааныг бууруулдаг.

 

Хөргөх

Шингэн хөргөлттэй хөдөлгүүрт хөргөлтийн шингэн байдаг бол агаарын хөргөлттэй хөдөлгүүр нь хөдөлгүүрийг хөргөхийн тулд тосноос бага зэрэг хамааралтай байдаг.

 

Хүчиллэгийг саармагжуулах

Шаталтын процесс явагдаж байгаа тул цилиндр дотор түлш болон бусад тослох материалын исэлдэлтээс үүсдэг янз бүрийн хүчил байдаг. Тиймээс хөдөлгүүрийн тосны найрлага нь эдгээр хүчлийг саармагжуулахад тусалдаг.

 

Лагийг цэвэрлэх

Хөдөлгүүрийн тос нь шатах явцад муудах эсвэл шатах үед хар желатин бодис үүсгэдэг бөгөөд энэ нь хөдөлгүүрийг сүйтгэдэг. Тосолгооны материал нь энэ зузаан лагийг цэвэрлэхэд тусалдаг.

 

Зэврэлт эсвэл исэлдэлтийг таслан зогсоох

Мотор эсвэл хөдөлгүүрийн тос нь түлш болон бусад тосолгооны материалын исэлдэлт, исэлдэлтийг бууруулахад тусалдаг.

ХӨДӨЛГҮҮРИЙН ТОС “ЗЭРЭГ” ГЭЖ  ЮУ ВЭ?

Олон зуун төрлийн хөдөлгүүр, тэдгээрийн техникийн үзүүлэлтүүд нь хөдөлгүүрийн блок бүрт нэг хөдөлгүүрийн тос, түүний шинж чанаруудтай байх боломжгүй юм. Энд хөдөлгүүрийн янз бүрийн "зэрэглэлүүд" туслах болно. SAE буюу Автомашины нийгэмлэг нь хөдөлгүүрийн тосыг зуурамтгай чанараар нь ангилдаг. Зуурамтгай чанар нь шингэний дотоод үрэлтээр тодорхойлогддог. Зуурамтгай чанар бага байх тусам шингэн нь илүү амархан урсдаг. Өрөөний янз бүрийн температурт янз бүрийн тос нь өөр өөр зуурамтгай чанар, температурт өөр өөр хариу үйлдэл үзүүлдэг.

ХӨДӨЛГҮҮРИЙН ТОСНЫ ЗЭРЭГЛЭЛИЙН НЭРЧИЛГЭЭ ХЭРХЭН АЖИЛЛАДАГ ВЭ?

Дээр дурдсан нь хөдөлгүүрийн тосны нэр томъёо юм. Дүн нь хоёр тоо, үсэгтэй.

Үсэг буюу "W" нь "Өвөл" гэсэн үг бөгөөд хүйтэн эхлэхэд тос хэрхэн хариу үйлдэл үзүүлэхийг илэрхийлдэг. "W" үсгийн өмнөх эхний тоо нь цаг агаарын янз бүрийн нөхцөлд газрын тосны урсгалыг илэрхийлдэг. Тоо бага байх тусам урсгал сайн байх болно. Жишээлбэл, 5W-30 тос гэж ангилагдсан тос нь 10W-30 хөдөлгүүрийн тосоос илүү хүйтэнд урсгал нь сайн байдаг.

"W" үсгийн дараах тоо нь газрын тосны хэвийн температурт хүрэхэд хэр нарийн урсахыг заана.

Хөдөлгүүрийн тосны янз бүрийн зэрэглэл

Хөдөлгүүрийн тосны төрөл бүрийн ангилал байдаг, тухайлбал:

0W-20

0W-30

0W-40

5W-30

5W-40

10W-40

 

5W-30 хөдөлгүүрийн тос нь Монголын зах зээлд өргөн хэрэглэгддэг бөгөөд Монголын ихэнх автомашин засварууд санал болгодог тос юм.

5W-40 нь бүрэн синтетик тос боловч хүйтэнд асаах үед 5 жинтэй хөдөлгүүрийн тос шиг ажилладаг бол хөдөлгүүр хэвийн ажиллах температурт хүрмэгц 40 жинтэй хөдөлгүүрийн тос шиг ажилладаг.

Хөдөлгүүрийн тосны төрөл

Хөдөлгүүрийн тос, тэдгээрийн зориулалт, тос тус бүрийг өөрчилдөг хөдөлгүүрийн тосны зэрэг, тэдгээрийн ажиллах температурын талаар бид олж мэдсэн.

Хөдөлгүүрийн тос нь олон хүчин зүйлээс шалтгаалж олон төрлийн байдаг. Ерөнхийдөө хөдөлгүүрийн тос нь менерал, хагас синтетик, синтетик хөдөлгүүрийн тос гэсэн гурван төрөл байдаг.

Минерал хөдөлгүүрийн тос

Минерал тос буюу хамгийн түүхий бөгөөд хамгийн цэвэр хөдөлгүүрийн тос нь үндсэндээ газрын гүнээс гаргаж авсан цэвэршүүлсэн тос юм. Минерал тос нь бензин болон дизель хөдөлгүүрийн гэж байдаг. Минерал тос нь түүхий  учраас зах зээл дээрх хамгийн хямд үнэ бөгөөд хуучин тээврийн хэрэгсэлд илүү тохиромжтой байдаг.

Минерал тос нь бага зэрэг тослох чадваргүй, хөдөлгүүр дотор үрэлтээс хамгаалах чадваргүй гэх мэт сул талуудтай. Эдгээр нь хүйтэн нөхцөлд ажиллахад хамгийн таатай биш бөгөөд өндөр температурт ажиллахад эвдрэлд өртөмтгий байдаг. Минерал тосыг бусад хоёр төрлийн хөдөлгүүрийн тосноос  илүү ойр ойрхон солих шаардлагатай бөгөөд 5000 км-ээс илүүгүй.

 

Хагас синтетик тос

 

Нэрнээс нь харахад энэ нь хагас синтетик, энэ нь минерал болон бүрэн синтетик хөдөлгүүрийн тос гэсэн үг юм. Энэ нь минерал тосноос илүү сайн гүйцэтгэлтэй. Энэ төрлийн хөдөлгүүрийн тос нь ашигт минерал тостой харьцуулахад дор хаяж гурав дахин илүү хамгаалалттай байдаг

 

Бүрэн синтетик тос

 

 

 

Бүрэн синтетик тос нь бусад төрлийн тосноос хамгийн шилдэг нь юм. Энэ нь хөдөлгүүрийн блокыг илүү сайн гүйцэтгэл, хамгаалалтыг илүү үр ашигтайгаар хангадаг.